Gonca Girgin ve Elmas Arus

25 Ağustos 2021, 19:00, Postane 

Gonca Girgin ve Elmas Arus, arka arkaya yapacakları konuşmalarda Çingene kimliğinin inşasına ve Anadolu kültürü içinde Roman halklarının yerine değinecekler. 

Gonca Girgin

Sessizlik, Aradalık, (Bir)Aradalık: Modern Kurgularda Çingeneler

18. yüzyıl sonlarında diğer göçebe topluluklardan ayrıştırılan, 19. yüzyıl boyunca ise etnikleştirilen ve böylelikle azınlık bir millet olduğu algısıyla temsil edilen Çingeneler, 20. yüzyılın ulus-devlet yönetimlerinde uluslar ve devletlerin arasında kalır. Çingenelere dair tarihsel bilgi, politik gücün farklı kurgularıyla olumsuz ve/veya olumlu anlamlarda yeniden üretilir. Böylelikle kendileri politik açıdan güçsüz olan, fakat tarihsel ve kültürel güçleri sıklıkla vurgulanan Çingeneler, 20. yüzyılın ikinci yarısından sonra (bir)aradalığın en önemli temsiliyet alanlarından biri olarak karşımıza çıkar. Özellikle 1980 sonrasında sınırları, iletişimi, bilgisi ve içeriği kayganlaşan yaratıcı endüstrilerin vazgeçilmez aktörü haline gelir. 

Elmas Arus

Anadolu’nun Görülmeyen Kültür Üreticileri: Romanlar

Yüzyıllardır Anadolu topraklarında yaşamasına rağmen tarihsel olarak dışlanmış ve görmezden gelinmiş Roman halkların tarihleri, kültürleri, emekleri artık kendileri için de değersiz görülmektedir. Romanlara yönelik inşa edilmiş olumsuz algılara karşı koymak için Roman halklarınının kendi tarihlerini yazmalarını sağlayacak araçları onlara sunmak ve kamusal görünüm alanında ürettikleri kültürle ya da verdikleri emekle kamusal alanda görünür olmalarını sağlamak gerekir. Bu anlamda belgesel oldukça güçlü bir araçtır. Roman halklarının  hafızasını tutmak üzere bu aracı kullanan Elmas Arus, Türkiye’nin yedi bölgesine yayılarak otuz sekiz ili kapsayan ve 360 saatlik bir arşivi oluşturan Buçuk (2010) filmini çekti. Arus, filminde Türkiye’de yaşayan Rom, Dom, Lom ve Abdal topluluklarının yaşamlarını, kültürel farklılıklarını, sosyal düzenlerini, geleneklerini ve kendi aralarındaki çelişkilerini, sosyal, kültürel ve ekonomik açmazlarını tartışmaya açtı. 

Konuşmacı biyografileri:

Gonca Girgin 1978’de İstanbul’da doğdu. İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı, Temel Bilimler bölümünü bitirdi. Etnomüzikoloji masterı ve Müzikoloji doktorası yaptı. 2006 yılında Tarihsel Müzikoloji alanında Müziği Yazmak isimli çalışmasını yayımladı. Master ve doktora eğitimleri süresince yöneldiği kültürel çalışmalar alanında, kimlik, kültür politikaları, etnisite gibi konularda çeşitli makaleler yayımladı, uluslararası sempozyumlara katıldı. 2015 yılında 9/8 Roman Dansı: Kültür, Kimlik, Dönüşüm ve Yeniden İnşa adlı kitabı yayımlandı. Yurtdışında Roman dansı üzerine atölye çalışmaları yaptı, birçok konserde kanun icracısı ve yorumcu olarak yer aldı. Çalışmalarına kültürel kimlikler ve toplumsal sınıfların politik kullanımları, müzik ve dans aracılığıyla politik temsiller ve performans kuramları konularında aktivist ve araştırmacı olarak devam etmektedir. İTÜ Türk Musikisi Devlet Konservatuarı Müzikoloji Bölümünde öğretim üyesidir ve bu alanlarda dersler vermektedir.   

Elmas Arus ön lisans eğitimini Trakya Üniversitesi Radyo-Televizyon bölümünde tamamlamıştır. Ardından, İstanbul Üniversitesi Gazetecilik bölümünden lisans derecesini almıştır. Türkiye’nin 38 şehrinin 400 Roman mahallesinde Roman üst başlığı altında toplanan Rom, Dom, Lom ve Abdal gruplarının yaşamlarını anlatan ve ulusal ve uluslararası alanda birçok ödül almış Buçuk belgeselinin (2010) yönetmenidir. Buçuk’un yanında birçok belgeselin yönetmenliğini üstlenmiştir. 2009 yılından beri kurucusu olduğu Sıfır Ayrımcılık Derneği’nin başkanlığını yürütmektedir. 2017 yılında derneğin Roman gençleri için uygulamaya başladığı Başka Bir Siyaset Okulu’nun direktörüdür. Aynı zamanda, Avrupa Konseyi ROMACTED programının Türkiye Koordinatörüdür. Avrupa Komisyonu (Belçika/Brüksel) Komşuluk Politikası ve Genişleme Müzakereleri Genel Müdürlüğü (DG NEAR) Romanların entegrasyonu, topluma dahil edilmesi ve toplumdaki konumlarının güçlendirilmesine yönelik yaptığı katkılardan ötürü ‘’Yerelde Örgütlenen Roman Aktivist Kadınlar Ödülü’’ne layık görülmüştür. Avrupa Konseyi’nin İsveçli diplomat Raoul Wallenberg adına 2014 yılında ilk defa vermeye başladığı Raoul Wallenberg İnsani Yardım Ödülü’ne layık görülmüştür. 2014 yılında ‘’Demokrasi Denetçileri Derneği Lider Kadınlar’’ ödülüne layık görülmüştür. 2010 yılında Uluslararası Hrant Dink Ödül Töreni’nde yer alan “Işıklar” bölümünde, Buçuk adlı belgesel filmle ödül almıştır. Evli ve üç çocuk annesi olan Elmas Arus yönetmenliğe ve hak savunuculuğuna devam etmektedir.

“Çingeneler Zamanı’ndan Sonra: Roman Halklarını Arşivlerle Konuşmak” etkinliği Arşivden Sonra?’nın Haus der Kulturen der Welt, SAVVY Contemporary (Berlin), r22 Tout-monde (Paris) ve Archive (Milano/Dakar) ile birlikte yürütmekte olduğu “Vulnerable Archives: On Silenced Archives and Dissenting Views” adlı projenin bir parçası olarak gerçekleştirilmekte. Proje kapsamında her kurum kendi bölgelerindeki göz ardı edilmiş veya sessizleştirilmiş sosyal gruplar ve arşivleri ile birlikte bir dizi aktivite yapıyor. Ortaklar arasında dayanışma ve bilgi paylaşımını öne çıkararak yürütülen bu projenin hedefi arşivleme pratikleri için yeni yaklaşım biçimleri üretmek ve bu konudaki tartışmalara yeni alanlar açabilmek. Eylül ayında Berlin’de yapılacak olan sergi ve konferanslar ile sonuçlanacak olan bu proje Allianz Stiftung tarafından desteklenmektedir.